ENOTHTA 3

Ν .Ε. ΓΛΩΣΣΑ Β΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

ΕΝΟΤΗΤΑ

B 1 + Β2 ΦΩΝΗ : ενεργητική - παθητική

ΡΗΜΑ ΣΥΖΥΓΙΑ : Α΄- Β΄

[ΔΙΑΘΕΣΗ] (εν. 4)

α. ΦΩΝΕΣ

• στην ενεργητική φωνή ανήκουν τα ρήματα που έχουν κατάληξη -ω ή-ώ, π.χ. βλέπ-ω, μιλ-ώ

• στην παθητική φωνή ανήκουν τα ρήματα που έχουν κατάληξη -μαι, π.χ. κρύβο-μαι

• καθορίζει τον τρόπο κλίσης
• Πολλά Ρ έχουν και τις δύο φωνές
• Κάποια Ρ έχουν μόνο τη μία φωνή
• Αυτά που έχουν μόνο παθητική λέγονται αποθετικά π. χ. εργάζομαι, εκμεταλλεύομαι
• Η φωνή δεν ταυτίζεται πάντα με τη σημασία του Ρ π. χ. σκέφτομαι : παθητική φωνή ενεργητική σημασία (διάθεση)

β. ΣΥΖΥΓΙΕΣ

• α΄συζυγία : κατάληξη -ω στην ενεργητική φωνή (π.χ. δέν-ω) και ομαι στην παθητική (π.χ. δέν-ομαι)

• β΄συζυγία : κατάληξη -ώ ενεργητική φωνή (π.χ. γελ-ώ) και -ιέμαι, -ούμαι, -άμαι (π.χ. γελ-ιέμαι, στερ-ούμαι, κοιμ-άμαι)

α΄τάξη β΄τάξη

-ώ, -άς, -ά -ώ, -είς, -εί

-ιέμαι, -ιέσαι, -ιέται -ούμαι,-είσαι, -είται ή –άμαι, -άσαι, -άται

π.χ. αγαπώ – αγαπιέμαι π.χ. εξηγώ – εξηγούμαι

λυπώ – λυπάμαι

Δ. ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ

Βασικοί κανόνες ορθογραφίας ρημάτων

• Τα ρήματα σε -ίζω γράφονται με -ι- και στον αόριστο λήγουν σε-ισα, π.χ. ΕΝΣ: ορίζω, ΑΟΡ: όρισα

Εξαιρέσεις: δανείζω, αθροίζω, δακρύζω

• Τα ρήματα β΄ συζυγίας σχηματίζουν τον αόριστο σε -ησα, π.χ. ΕΝΣ: αγαπώ, ΑΟΡ: αγάπησα

• Τα ρήματα που έχουν διπλό ενεστώτα σε -ω και -ίζω σχηματίζουν τον αόριστο σε-ισα,

π.χ. ΕΝΣ: γυρνώ και γυρίζω, ΑΟΡ: γύρισα

Γ . ΤΟ Α΄ ΣΥΝΘΕΤΙΚΟ επίθετο, αριθμητικό, ρήμα, επίρρημα, πρόθεση ή αντωνυμία

ουσιαστικό:	λάχανο + σαλάτα	λαχανοσαλάτα
επίθετο:	άγριος + χόρτο	αγριόχορτο
αριθμητικό:	τρία + γωνία	τρίγωνο
ρήμα:	λείπω + ύδωρ	λειψυδρία
επίρρημα:	πάνω + σεντόνι	πανωσέντονο
πρόθεση:	μετά + επόμενος	μεθεπόμενος
αντωνυμία:	κάθε + ημέρα	καθημερινός

π.χ.

Όταν μία λέξη είναι α΄ συνθετικό σε ένα σύνθετο, μπορεί να συμβούν ορισμένες αλλαγές στη μορφή της ή στη μορφή της σύνθετης λέξης:

• Αλλαγή στο θέμα της λέξης, π.χ. ένας (μονο-) + μέρος → μονομερής δύο (δι-) + μέρος → διμερής,

μετά (μεθ-) + αύριο → μεθαύριο

• Χρήση του θέματος τόσο της νέας όσο και της αρχαίας ελληνικής γλώσσας, π.χ. χέρι + δύναμη →χεροδύναμος, χέρι (< α.ε. χείρ) + έργο → χειρουργός

• Χρήση του αοριστικού θέματος ενός ρήματος (αντί του ενεστωτικού),

π.χ. σπαράζω (ΑΟΡ: σπάραξα) + καρδιά →σπαραξικάρδιος

σημ. : κλίση ρημάτων β΄συζυγίας στη Γραμματική Νέας Ελληνικής Γλώσσας (Χατζησαββίδ