ENOTHTA 2

Ν .Ε. ΓΛΩΣΣΑ Β΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

ΕΝΟΤΗΤΑ

Β1+Β2

Ι. ΕΓΚΛΙΣΕΙΣ

Μ’ αυτές δηλώνεται πώς θέλουμε να παρουσιάσουμε κάθε φορά αυτό που σημαίνει το Ρ

ΟΡΙΣΤΙΚΗ ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ ΠΡΟΣΤΑΚΤΙΚΗ

πραγματικό ενδεχόμενο προσταγή

δυνατό επιθυμητό προτροπή

πιθανό προτροπή απαγόρευση

ευχή παραχώρηση παράκληση

παράκληση ευχή ευχή

π.χ. Η Ελλάδα ανήκει στην Ευρώπη

Θα πετούσε από τη χαρά του, αν το ήξερε

Θα τον πήρε ο ύπνος

Ας τον έβλεπε έστω και για λίγο

Δεν προσέχεις λιγάκι τη διατροφή σου

δυνατό έντονη ενέργεια

π.χ. Προχωρήστε αργά

Εμπρός, γράφετε

Ελάτε, σας παρακαλώ

Κάνε μου τη χάρη

Έχε γεια

άνοιξε κλείσε πάει η πόρτα

απορία

πιθανό

π.χ. Αν μαγειρέψω γεμιστά, θα είναι όλοι ευχαριστημένοι

Θέλω να φύγω

Ας σταματήσετε αυτή τη φλυαρία

Ας δεχτούμε τις αποφάσεις του

Μακάρι να ζήσει

Και να το δεις, να μην πιστέψεις

Πώς να του το πω;

Ίσως έρθω αύριο

προσταγή

ΙΙ. ΧΡΟΝΟΙ

Οι μορφές του Ρ για να φανερώσει πότε (χρονική βαθμίδα) και πώς (ποιόν ενέργειας) γίνεται κάτι

α. χρονική βαθμίδα (παρόν, παρελθόν, μέλλον)

οριστική

παροντικοί παρελθοντικοί μελλοντικοί

ενεστώτας παρατατικός μέλλοντας εξακολουθητικός

παρακείμενος αόριστος μέλλοντας συνοπτικός

υπερσυντέλικος μέλλοντας συντελεσμένος

υποτακτική –προστακτική

Όλοι οι χρόνοι αναφέρονται σε ενέργειες που ΘΑ γίνουν. Άρα αναφέρονται στο ΜΕΛΛΟΝ.

β. ποιόν ενέργειας (ο τρόπος με τον οποίο παρουσιάζει ο ομιλητής το αν η ενέργεια που δηλώνει το Ρ εμφανίζεται ως

οριστική ολοκληρωμένη, εξελισσόμενη κ.λπ)

μη συνοπτικοί συντελεσμένοι

(ή εξεκολουθητικοί) συνοπτικοί παρακείμενος

ενεστώτας αόριστος υπερσυντέλικος

παρατατικός συνοπτικός μέλλ συντελεσμένος μέλλ

εξακολουθητικός μέλλ

ΙΙΙ. ΘΕΜΑ –ΚΑΤΑΛΗΞΗ –ΑΥΞΗΣΗ ΡΗΜΑΤΟΣ

ΘΕΜΑ

• Το πρώτο μέρος του Ρ, που δεν αλλάζει μορφή κατά την κλίση
• δηλώνει το ποιόν ενέργειας

ενεστωτικό θέμα αοριστικό θέμα

μη συνοπτικό ποιόν εν. συνοπτικό +συντελεσμένο ποιόν εν.

ΚΑΤΑΛΗΞΗ

• Το τελευταίο μέρος του Ρ που αλλάζει μορφή κατά την κλίση

ΑΥΞΗΣΗ

• ε- που παίρνουν στον παρατατικό και τον αόριστο τα απλά Ρ που αρχίζουν από σύμφωνο (εξωτερική)
• -ε - που παίρνουν στον παρατατικό και τον αόριστο τα σύνθετα Ρ με α΄ συνθετικό επίρρημα ή πρόθεση (εσωτερική). Μπαίνει στην αρχή του β΄ συνθετικού. π.χ. ανα-λαμβάνω ~ αν-ε-λάμβανα,

προ-βλέπω ~ προ-έ-βλεπα, συ(ν)μβαίνει ~ συν-έ-βαινε

• η αύξηση μένει όταν χρειάζεται για να μπει τόνος και χάνεται όταν δεν τονίζεται π.χ. έλεγα, έλεγες, αλλά: λέγαμε

(όταν το Ρ είναι τρισύλλαβο, δε χρειάζεται αύξηση!)

• Τα Ρ που αρχίζουν από φωνήεν ή δίψηφο δεν παίρνουν αύξηση, αλλά διατηρούν το αρχικό φωνήεν ή δίψηφο π.χ. ιδρύω ~ίδρυσα. Εξαίρεση τα έχω (είχα), είμαι (ήμουν), έρχομαι (ήρθα).

Γ1.ΕΙΔΗ ΣΥΝΘΕΤΩΝ

Σημασία συνθέτων ανάλογα με τη σχέση του α΄ με το β΄ συνθετικό

• παρατακτικά :τα 2 συνθετικά παρατάσσονται το ένα δίπλα στο άλλο π.χ. ~ μαχαιροπίρουνο (μαχαίρι +πιρούνι )
• προσδιοριστικά :το α΄ συνθετικό προσδιορίζει το β΄ π.χ. ξινόμηλο ( ξινό μήλο)
• κτητικά : το σύνθετο δηλώνει το πρόσωπο ή το αντικείμενο που έχει κάτι ως κτήμα του ή ως χαρακτηριστικό του π.χ. ξεροκέφαλος (αυτός που έχει ξερό κεφάλι)
• αντικειμενικά : το α΄συνθετικό (ουσιαστικό) είναι αντικείμενο στο β΄συνθετικό ( Ρήμα ή παράγωγο ρήματος )

π.χ. κρεοπώλης (αυτός που πουλάει κρέας)

Γ2. ΜΟΡΦΗ ΣΥΝΘΕΤΩΝ

• ΜΕ συνδετικό φωνήεν :αναπτύσσεται -ο- ανάμεσα στο θέμα του α΄ συνθετικού (κλιτό) και στο β΄ συνθετικό (αρχίζει από σύμφωνο) π.χ. γυναίκ –(ες) +παιδ-ιά ~γυναικ-ό-παιδα. Όταν το αρχικό φωνήεν του β΄ συνθετικού είναι ο ή α, συνήθως χάνεται. π.χ. άχυρ-ο-άνθρωπος ~ αχυράνθρωπος
• ΧΩΡΙΣ συνδετικό φωνήεν :όταν το β΄συνθετικό αρχίζει από φωνήεν π.χ. εν+αρετ-ή ~εν-άρετος