" Ο Παχύς και ο Αδύνατος"
Θεματικά κέντρα:
·
Αλλοτρίωση
·
Γραφειοκρατία
·
Δουλοπρέπεια
ΘΕΜΑ: Το σύντομο
διήγημα του Τσέχωφ παρουσιάζει την αλλοτρίωση των ανθρώπινων χαρακτήρων και
σχέσεων στο πλαίσιο της γραφειοκρατίας της τσαρικής Ρωσίας.
Δύο παλιοί συμμαθητές συναντιούνται στο σιδηροδρομικό σταθμό. Πριν ακόμα
γνωριστούν, η περιγραφή της εικόνας και της μυρωδιάς τους από τον
αφηγητή αποκαλύπτει τόσο τα σημάδια της ταξικής τους διαφοράς όσο και την κοινή
τους μιζέρια. Ύστερα από την αρχική συγκίνηση, η απόπειρα του Αδύνατου
να εκθέσει τα τεκμήρια της αξιοπρεπούς κοινωνικής του θέσης συγκρούεται με την
καταλυτική ομολογία του Παχύ για την πολύ ανώτερη θέση, που ο ίδιος έχει
κατορθώσει να κατακτήσει. Η τραγελαφική συνέχεια, με την κωμική δουλοπρέπεια
που εκδηλώνει ο παλιός συμμαθητής προς τον αυτάρεσκο σημερινό ανώτερό του, δηλώνει
με σαφήνεια τα στενά όρια της αξιοπρέπειας στο ασφυκτικό περιβάλλον της
γραφειοκρατικής δημοσιοϋπαλληλίας.
Η ηθική κατάπτωση
του Αδύνατου γίνεται ακόμα εντονότερη καθώς διαδραματίζεται μπροστά στην
οικογένειά του, μεταμορφώνοντας τη στιγμιαία συνάντηση σε αποκαλυπτική στιγμή,
που φαίνεται να σφραγίζει στα μάτια της γυναίκας και του παιδιού του την πλήρη
προσωπική αποτυχία.
Όπως συχνά συμβαίνει
στον Τσέχωφ, ο τόνος του σύντομου διηγήματος είναι γλυκόπικρος, καθώς το
επεισόδιο και η περιγραφή του από τον αφηγητή εκφράζουν συγχρόνως χιούμορ για
την κωμική αλληλεπίδραση των δύο χαρακτήρων και θλίψη για την υποχώρηση
της αξιοπρέπειας μπροστά στην ελάχιστη κοινωνική διαφορά.
Ο γραφειοκρατικός μικρόκοσμος παρουσιάζεται τόσο
ισχυρός, ώστε να παρέχει το μείζον κριτήριο για την αυτοαξιολόγηση των μελών
του. Μια λεπτομέρεια, εξάλλου, που εμφανίζεται ως μακρινή και
χαριτωμένη ανάμνηση, φαίνεται να δηλώνει με χιούμορ την προδιαγεγραμμένη πορεία
των δύο χαρακτήρων: Ο Ηρόστρατος και ο Εφιάλτης των σχολικών χρόνων δείχνουν να
έχουν επαληθεύσει τα παιδικά τους παρατσούκλια στην εξέλιξή τους σε ενήλικες
γραφειοκράτες.
Ενότητες και πλαγιότιτλοι
1η ενότητα: Στο σιδηροδρομικό …Έχω δύο
παράσημα
Πλαγιότιτλος: Η συνάντηση των
δύο φίλων στο σιδηροδρομικό σταθμό
2η ενότητα : Ο Αδύνατος ξαφνικά χλώμιασε …
ευχάριστα κατάπληκτοι
Πλαγιότιτλος: H αλλαγή στάσης του Αδύνατου απέναντι
στον Παχύ
Ο τίτλος του κειμένου
Ο τίτλος υποδηλώνει και
αποκαλύπτει την ταξική διαφορά των δύο ηρώων:
Ο Παχύς οικονομικά ευκατάστατος,
κοινωνικά ανώτερος.
Ο Αδύνατος χαμηλής κοινωνικής και
οικονομικής τάξης, με ισχνό εισόδημα.
Τα παρατσούκλια και τι υποδηλώνουν
Ηρόστρατος: πυρπόλησε το ναό της Αρτέμιδος στην Έφεσο
για να μείνει γνωστό το όνομά του
στην ιστορία =
μπορεί να κάνει τα πάντα για να
ανέλθει στην εξουσία (όπως ο Παχύς)
[ υπάρχει στα αγγλικά ο όρος
Herostrat fame = δόξα με κάθε μέσο
Εφιάλτης: ο προδότης στη
μάχη των Θερμοπυλών=
έτοιμος μπροστά στην εξουσία να προδώσει αρχές και
αξιοπρέπεια
Αφηγηματικοί τρόποι
Αφήγηση η οποία εναλλάσσεται με
διάλογο
γ΄πρόσωπη αφήγηση/ αφηγητής αμέτοχος,
ετεροδιηγητικός
